M-551 Sheridan - czołg lekki konstrukcji amerykańskiej z okresu po II wojnie światowej.

Historia

Pod koniec lat 60. XX wieku, dowództwo armii amerykańskiej doszło do wniosku, że dotychczas używane czołgi lekkie M41 Walker Bulldog nie spełniają wymogów stawianych przez współczesne pole walki. Uznano, że ich uzbrojenie jest nieskuteczne w starciu z ówczesnymi czołgami podstawowymi. Najprostsze rozwiązanie, polegające na zastosowaniu armaty większego kalibru, było nie do przyjęcia. Pociągało ono za sobą wzrost masy pojazdu. Pogrzebałoby to nadzieje wojskowych na zastosowanie nowego czołgu w roli pojazdu powietrzno-desantowego, zrzucanego na spadochronach. Postanowiono więc zastosować nowatorski system artyleryjski, rozwijany od roku 1959. Głównym elementem systemu była armatowyrzutnia, zdolna do strzelania konwencjonalną amunicją, a także do wystrzeliwania przeciwpancernych pocisków kierowanych Shillelagh (nazwa pochodzi od irlandzkiej maczugi). Przy wystrzale powodował on nieznaczny odrzut, dlatego działo mogło być umieszczone na bardzo lekkim podwoziu. Dodatkowo kierowany pocisk rakietowy zapewniał dużą skuteczność w zwalczaniu czołgów podstawowych. Posiadał dużą przebijalność pancerza, a także celność na większych odległościach. Wadą był wysoki koszt takiego rodzaju uzbrojenia. Z tego powodu zdecydowano, że nabój z pociskiem odłamkowo-burzącym będzie miał bardziej konwencjonalną konstrukcję. W trakcie prób okazało się, że nowy system sprawia wiele problemów. Podstawowy związany był z zastosowaniem łusek spalających się przy strzale. Ich niedopalone resztki czasami powodowały przedwczesne odpalenie następnego pocisku. Problem ten został później częściowo rozwiązany przez zastosowanie przedmuchiwacza lufy. W maju 1966 czołg został standaryzowany i przyjęty do uzbrojenia. Otrzymał imię po generale wojsk Unii z okresu amerykańskiej wojny secesyjnej.

Służba

W styczniu 1969 w czołg typu Sheridan wyposażono oddziały kawalerii pancernej stacjonujące w Wietnamie. Wysłano je tam, aby przetestować nowe wozy w warunkach prawdziwej wojny. Nie wzbudził zachwytu. Krytykowano go za częste awarie w warunkach polowych, słabe uzbrojednie pomocnicze oraz brak odpowiedniej do zwalczania nieprzyjacielskiej piechoty amunicji. Specjalnie na żądanie wojsk w Wietnamie skonstruowano nowy nabój z pociskiem XM625 Beehive (ang. "pszczeli ul"). Pocisk zawierał 9900 niewielkich igieł i okazał się bardzo skuteczny w zwalczaniu nieosłoniętej piechoty. Dokonano także modyfikacji wieżyczki obserwacyjnej dowódcy. Wprowadzono wokół niej pancerną osłonę zwaną crow's nest (ang. "krucze gniazdo"). Osłaniała ona dowódcę czołgu w czasie prowadzenia ognia z wkm-u M2 kal. 12,7 mm. Czołgi M551 "nigdy jednak nie zdobyły sobie pełnego zaufania załóg w Wietnamie. W gęstej dżungli nie były tak ruchliwe jak M48. Delikatna amunicja wymagała ciągłej troski. Dużym problemem były wszędobylskie miny. Z powodu trudności z naprawami uszkodzonych pojazdów i brakiem możliwości ewakuacji, były one często wysadzane na miejscu. Wiele problemów trapiących czołgi Sheridan w gorącym i wilgotnym klimacie Wietnamu zostało rozwiazanych, kiedy przydzielono je jednostkom kawalerii pancernej stacjonującym w Niemczech i USA. Nie występowały tam z taką ostrością problemy z amunicją. Oprócz kawalerii pancernej, czołgi M551 posiadała też 82 dywizja powietrzno-desantowa. Ich możliwości zrzutu z samolotu wykorzystywano jednak rzadko. Czołg nie był zrzucany w sposób tradycyjny - na spadochronie. Wykorzystywano w tym celu zestaw LAPES. Przewożony w ładowni samolotu pojazd zamocowany był pasami do fibrowej palety. Podczas niskiego i wolnego przelotu nad strefą lądowania otwierano spadochrony hamujące, które wyciągały pojazd z ładowni. Paleta przejmowała większość energii uderzenia o ziemię. Załoga lądowała oddzielnie na spadochronach. W 1978 czołgi M551 wycofano z jednostek kawalerii pancernej. Jedynymi odziałami, które je zachowały, były 4./64 Batalion Pancerny w 82 DPdes oraz szwadron pancerny Gwardii Narodowej stanu Arkansas. Zostały one zastosowane bojowo w 1989 w Panamie oraz w 1991 w czasie operacji Desert Storm w misjach zwiadowczych 82 dywizji. W Iraku miało miejsce jedyne zastosowanie pocisku Shillelagh w warunkach bojowych. Odnotowano zniszczenie jednego czołgu Typ 59 (chińska kopia T-55). Po zakończeniu wojny czołgi zostały ostatecznie wycofane. Od początku lat 80. XX wieku czołgi Sheridan były wykorzystywane przez National Training Center w Fort Irwin w Kalifornii. Po wyposażeniu w nadwozia z włókien szklanych, imitowały tam sowiecki sprzęt pancerny