M47, M48, M60 Patton to seria amerykańskich czołgów podstawowych stanowiących główne wyposażenie wojsk pancernych armii amerykańskiej w czasie wojen w Korei i Wietnamie. Czołgi zostały nazwane na cześć generała George'a Pattona, dowódcy 3. armii amerykańskiej w czasie II wojny światowej i jednego z pierwszych zwolenników broni pancernej.

M47/M48

Prace nad całkowicie nowym czołgiem mającym zastąpić M46 Pershing rozpoczęły się październiku 1950, nowa konstrukcja została uzbrojona w armatę 90 mm i otrzymała oznaczenie M47. Produkcja seryjna rozpoczęła się w 1952. W kolejnej wersji, po zmianie przede wszystkim konstrukcji wieży oraz przedniej części kadłuba, czołg otrzymał nazwę M48 Patton. W porównaniu z amerykańskimi czołgami II wojny światowej, była to zupełnie nowa konstrukcja, ze znacznie grubszym opancerzeniem oraz o dużo większych gabarytach niż dotychczasowe amerykańskie czołgi średnie. Właśnie wymiary czołgu były jego dużą wadą. Pojazd był niezwykle wysoki (przeszło 3 metry) - o prawie metr więcej niż czołg T-54. Duża wysokość powodowała, że czołg był łatwiejszy do zauważenia, łatwiejszy do trafienia oraz stosunkowo wywrotny. W zamian za to oferował wysoki (jak na czołg) komfort załodze. Czołg miał pancerz o grubości do 150 mm (jego przeciwnik T-54 miał opancerzenie do 200 mm). M47W latach 1952-59 zbudowano ponad 12.000 egzemplarzy tego czołgu. Pierwsze modele napędzane były silnikiem benzynowym, który łatwo zapalał się, a duże zużycie paliwa ograniczało zasięg czołgu. Tę wersję uznano za nieudaną, w 1959 wszystkie M48 została zmodyfikowane do wersji M48A3 z silnikiem wysokoprężnym. W połowie lat siedemdziesiątych, opracowany nowy model M48A5 który został uzbrojony w silniejszą armatę 105 mm, używaną już wtedy przez M60. W tym czasie większość M48 została już odstawiona do rezerwy. Do połowy lat dziewięćdziesiątych wszystkie M48 zostały wycofane ze służby w armii amerykańskiej, są jednak jeszcze używane przez wojska innych krajów.

Użycie bojowe

M48 wzięły udział w wojnie wietnamskiej (używano tam także wariantu M67A2 z miotaczem ognia), używane były głównie w roli wsparcia piechoty, dobrze spisując się w tych zadaniach, M47 i M48 po raz pierwszy starły się z innymi czołgami w 1965 w czasie wojny indyjsko-pakistańskiej. M47/48 w rękach Pakistańczyków zostały zdeklasowane przez indyjskie Centuriony (produkcji brytyjskiej) i Shermany (amerykańskie czołgi jeszcze z okresu II wojny światowej), ale decydującą role odegrało tu lepsze wyszkolenie i taktyka indyjskich czołgistów. M48 wzięły także udział w wojnie sześciodniowej w 1967. Na froncie synajskim izraelskie M48 bez problemu sobie poradziły z egipskimi T-34 i T-54 dostarczonymi przez Związek Radziecki, ale na Zachodnim Brzegu izraelskie Shermany bez problemu poradziły sobie z jordańskimi M48, choć i tu decydujące znaczenie miała raczej taktyka i wyszkolenie. Armia izraelska zdobyła około 100 M48 i M48A1, wcielając je później do własnej armii.

M60

Czołg powstał w 1957, kiedy odkryto, że w Związku Radzieckim projektowany jest nowy czołg T-54 uzbrojony w armatę 100 mm, przewyższającą uzbrojenie czołgu M48, postanowiono zmodernizować M48 poprzez przezbrojenie go w silniejsza armatę (brytyjskie działo L7 105 mm) i wyposażenie go w nowy silnik. Nowy pojazd otrzymał oznaczenie M68 i wszedł do produkcji w 1959, ale w momencie wejścia do służby rok później otrzymał oficjalne oznaczenie M60 Patton. Ogólnie skonstruowano ponad 15.000 egzemplarzy M60 (we wszystkich wersjach). W 1969 M60 został zmodernizowany i otrzymał oznaczenie M60A1, ten model, produkowany aż do 1980 miał powiększoną wieżę, lepsze opancerzenie i zawieszenie. Wersja M60A2 otrzymała zupełnie inną wieżę z nową armatą 152 mm z której można było strzelać nie tylko zwykłą amunicją, ale także kierowanymi pociskami przeciwpancernymi Shillelagh. Odkryto jednak szereg problemów z nowym działem (między innymi niespalone, osadzone w lufie cząsteczki materiału pędnego rakiet powodowały przedwczesne eksplozje później wystrzeliwanych pocisków). Część problemów została rozwiązana, ale w końcu zdecydowano przebudować wszystkie modele A2, jako M60A3 z konwencjonalną armatą. Model A60A3 wszedł do produkcji w 1980 i był w porównaniu z poprzednimi modelami znacznie bardziej zaawansowany pod względem technicznym. Modernizacja polegała na zastosowaniu nowego precyzyjnego systemu kierowania ogniem, składającego się z komputerowego urządzenia do obliczeń danych balistycznych, dalmierza laserowego o zasięgu maksymalnym 5000 m, pasywnego celownika noktowizyjnego oraz termowizora. W późniejszym czasie wszystkie wcześniejsze modele M60 zostały zmodernizowane do wersji A3. Czołg dzielił wady poprzednika wynikające ze zbyt dużej wysokości pojazdu. Pancerz w wersji podstawowej sięgał 180 mm, a w wersji A3 dochodził do 255 mm, czyli więcej niż w czołgach T-54 i T-55 i porównywalnie co w czołgu T-62. Jednakże radzieckie czołgi T-64 i T-72 przewyższały wszystkie wersje M60 zarówno pod względem opancerzenia, jak i siły ognia.

Użycie bojowe

W czasie wojny wietnamskiej w M60 wyposażeni byli amerykańscy Marines, w późniejszym czasie M60A1 wzięły udział w operacji "Desert Storm" gdzie starły się z irakijskimi T-72, które miały porównywalne dane techniczne, choć miały raczej lepsze uzbrojenie główne. M60A1 wzięły udział w wyzwoleniu Kuwejtu. M60 i M60A1 zostały użyte przez wojska izraelskie w 1973 w czasie wojny Jom Kippur zarówno w Synaju jak i na Wzgórzach Golan. Czołgi w służbie izraelskiej zostały użyte w czasie inwazji na Liban w 1982, zostały one wcześniej zmodernizowane poprzez dodanie nowego typu opancerzenia ERA – ten model znany jest jako Mag'ach 6B.